Radwandern in het Land van Kleef
 
De wegen zijn er leger, koffie met gebak heet Kuchen mit Kännchen Kaffee en fietsen is radwandern of, in het regionale dialect, gewoon fietsen! Vlak achter Nijmegen ligt het Land van Kleef, een wat vergeten uithoek voor onze oosterburen maar een fietsmekka bij uitstek. 

Zum Deutschen Eck heette vroeger heel toepasselijk het café pal over de grens aan de rand van het Reichswald. In een niet al te ver verleden kwam de jeugd uit het naburige Groesbeek hier na sluitingstijd van de Nederlandse kroegen nog wel eens doorzakken, zeer tot leedwezen van de plaatselijke pastoor volgens het regionale dagblad. Die tijden zijn voorbij. De nieuwe uitbaters hebben het café omgedoopt tot Merlijn, naar de magiër uit de beroemde legende van Koning Arthur, en behalve dat ze lekkere appeltaart bakken en 13 soorten Duits bier schenken organiseren ze ook Keltische midzomernachtsfeesten.
Hier steken Appie en ik op onze wekelijkse fietstochten bij voorkeur langs de slagboom de grens over. Meteen rechtsaf swingt de 6 kilometer lange kaarsrechte Kartenspielerweg heuvelop heuvelaf dwars door de bossen, sinds een jaar of vier gelukkig voor auto's verboden. 

Sinds die afsluiting solliciteert de Kartenspielerweg serieus naar een plaats in mijn persoonlijke top-tien van fraaiste fietswegen. Mooi in alle jaargetijden, ècht schitterend in de late herfst als de naalden aan de larixen roodbruin verkleurd zijn en eenmaal op de grond gevallen slechts twee sporen vrijlaten op het asfalt. De everzwijnen zijn voor dag en dauw weer heftig aan het wroeten geweest getuige de totaal omgewoelde brede bermen. Via achteraf weggetjes Grünewald en Kessel omzeilend zoeken we bij Asperden het riviertje de Niers op om onderlangs de heuvelrug te gaan volgen. Een wederom autoloze route -Anlieger frei- voert in een boog om Goch langs de voortzetting van de stuwwallen van het Rijk van Nijmegen en het Reichswald. We passeren herberg Zum Sandwirt en de Biergarten van Tön am Berg. 's Zomers pendelen hier nog wel eens Planwagen (huifkarren) afgeladen met bierdrinkende fuifnummers. Bij de kruising met de Kuhstraße, een vast referentiepunt op onze Duitse fietstochten, kijken we elkaar vragend aan: koffiepauze bij Jan an de Fähr of in Till-Moyland? Voor Jan an de Fähr pleit het avontuurlijke met handkracht voortgedreven veerpontje over de Niers en de heerlijk kneuterige poppenverzameling die zowel in speciale vitrines als overal op de vensterbanken is uitgestald. Ook is de taart er romiger dan in Till-Moyland. Het is echter lunchtijd dus zullen de Mercedessen uit Goch en verre omtrek in slagorde op de parkeerplaats staan, want de degelijke plattelandskeuken kent een wijd verbreide faam. Linksaf over de Kuhstraße dan maar tussen echt buitenlands glooiende akkers naar Till-Moyland. Van verre markeert een eenzame torenspits boven een pluk lindebomen op een terpachtige verhoging in het weidse landschap de perfekt vierkante dorpsbrink van Louisendorf, vernoemd naar Louise, koningin van Pruisen (1776-1810). Deze kleine nederzetting werd in 1820 door de Pruisische Koning Friedrich Wilhelm gesticht voor de afstammelingen van kolonisten uit de Palts die in 1741 hun emigratie naar Amerika zagen mislukken en hier neerstreken. Pfalzdorf, Hunsrückstraße en Frankfurter Allee allemaal namen die in deze contreien daaraan herinneren. We laten dit landschappelijk en historisch curiosum vandaag rechts liggen. Op het idyllisch terras onder de lindebomen voor het café van Till-Moyland lonkt immers de zelfgebakken Rabarberkuchen mit Sahne!

Het naastgelegen, eerlijk gezegd lomp-lelijke, Schloß Moyland (1307) is na zware oorlogsschade eindelijk volledig gerestaureerd, voorzien van een riant parkeerterrein voor touringcars en sinds eind mei 1997 als monumentaal museum in gebruik genomen. Zo'n 55.000 kunstwerken uit de vermaarde van der Grinten collectie alsmede 4000 stukken van de beroemde Niederrheiner Joseph Beuys zijn hier te bewonderen. Voor de ingrijpende verbouwing in 1997 van het zeer oude boerencafe, eigendom van Herr Baron schuin tegenover, waren in de voorgevel duidelijk zichtbaar de inslagen van granaatscherven en zaten er vingerdikke kogelgaten in de koperen tapkast als stille getuigen van de oorlog. Die hebben de renovatie niet overleefd maar gelukkig hebben we ons bijtijds als souvenir de Heimatskalender aangeschaft met stemmige foto's van Till-Moyland en het omringende boerenland in alle jaargetijden. 
Na de pauze besluiten we via de heuvelzone terug te fietsen. Pulverturmstraße, de beschutte en kronkelige Waldstraße, de steile Geldenberg (86m) over, Frasselt door en bij de manege van de Horst weer de grens over. We klokken zo'n 54 op Duits grondgebied afgelegde kilometers en ruim 200 overwonnen hoogtemeters.

Heuvelland versus Rivierenland
Het Land van Kleef, het meest stroomafwaarts gelegen deel van de Niederrhein, heeft de voor fietsen zo ideale combinatie van licht glooiende heuvels met vlak rivierenlandschap. De door de voorlaatste ijstijd gevormde stuwwallen uit het Rijk van Nijmegen zetten zich oostwaarts voort richting Xanten en verlenen het gebied extra buitenlandse allure. Het hoogste punt, de 106 meter hoge Kleverberg, is getooid met een van verre zichtbare zendmast maar gaat overigens volledig schuil tussen het geboomte ten westen van Kleef. De mooiste uitzichtspunten zijn te vinden op de 80 meter hoge Eltenberg, (vooral vanaf het Rheinterras van het Waldhotel), de Hohe Mühle bij Uedem en de 80 meter hoge Dürsberg ten noorden van Sonsbeck waar een 20 meter hoge uitkijktoren boven de bomen uitsteekt. De bultjes van het Balberger Wald benoorden Sonsbeck staan in de volksmond met enige overdrijving ook bekend als de "Sonsbecker Schweiz" en herbergen een paar fantastisch diep ingesneden holle weggetjes. Bij helder weer kun je vanaf de genoemde uitzichtspunten helemaal tot aan Kamp Lintfort aan de rand van het Ruhrgebied kijken. 
  
Benoorden de heuvelzone kronkelt de Rijn zich vergezeld van een paar oude rivierlopen door het vlakke Rheinland richting Lobith. Hier is het aangenaam pedaleren over de dijken en polderweggetjes. De winterdijken die na de dreigende watersnood van begin 1995 ook aan Duitse zijde in ijltempo werden opgehoogd zijn inmiddels voorzien van een gloednieuw fietspad van Millingen via Bimmen naar Düffelward. Van hieruit kan een bezoekje met het pontje over de Altrhein aan het unieke dorpje Schenkenschanz, dat omgeven door hoogwaterkeringen als een eiland in de polder ligt, niet achterwege blijven. Heel fraai is ook het vervolg over de dijk langs de oude Rijnstrang naar Griethausen. Millingen a/d Rijn is ook een geschikte uitvalsbasis voor fietstochten door "Naturschutz Gebiet die Düffel", de Duitse tegenhanger van de Ooijpolder maar dan groter en rustiger. Minuscule dorpjes als Zyfflich, Niel, Mehr en Keeken worden verbonden door veelal uitgestorven weggetjes omgeven door ruisende populieren en dichte meidoornhagen. De wegen heten er Turf Weg, Grüner Weg of Drususdeich; de boerenhoeves zijn kasteelachtige vestingen in het polderland. In het voorjaar is de lucht er zwanger van de zoete geur van het koolzaad; 's zomers dartelen de hazen over de akkers, in de herfst klinkt de ijle roep van rondzeilende buizerds over het land en 's winter strijken de ganzen hier bij tienduizenden neer.

Info

LF-routes
Het is in Nederland nauwelijks bekend maar pal over de grens bij Nijmegen lonkt een verbluffend fijnmazig netwerk van prima bewegwijzerde lange afstandsfietsroutes. 

Een bloemlezing
* Van Nijmegen via Kalkar naar Xanten en vice versa verbindt de 120 km lange Via Romana de monumenten uit de Romeinse tijd. Een eenvoudige folder (Fl. 1,90) is o.a bij de VVV Nijmegen te koop.
* De 2-Länderroute (270km van Aken naar Nijmegen) loopt hoofdzakelijk over Duits grondgebied en is in twee richtingen bewegwijzerd. Een mooi alternatief om na het volbrengen van de Maasroute van Arnhem naar Maastricht via de Duitse kant terug te fietsen! De routebeschrijving in het Nederlands (alleen van Aken naar Nijmegen) met 1:50.000 stafkaarten in een ringband kost ? Fl.29,90.
* De NiederRhein-Route vormt een netwerk op zich van in totaal 1150 km!! en verbindt alle belangrijke steden van de Niederrhein. De Duitstalige routebeschrijving met stafkaarten 1:75.000 in ringband kost ? Fl. 25,90
* De Herrensitz-Route is een kastelenroute van 300km zowel aan de Duitse als Nederlandse kant met het accent op het Niersdal en de Noord-Limburgse Maas. De routebeschrijving kost 11,50 gulden en is verkrijgbaar bij VVV kantoren in Noord- en Midden-Limburg.
* De Euro-Bike-Route (100km lang) doorkruist de Nederlandse natuurgebieden in ontwikkeling Gelderse Poort en Bijland en het gebied rond de Duitse stad Emmerich. Het routeboekje is voor 4,50 gulden bij de VVV van Arnhem te koop.
* De Rhein-Waalroute van 90 km doorkruist het grensgebied tussen Nijmegen en Keef. De brochure is voor 4,50 gulden verkrijgbaar bij o.a. de VVV van Nijmegen.

Dan zijn er nog de zogenaamde "überregionale Radwanderwege", kortweg R-wegen, waarvan geen aparte beschrijvingen bestaan. De oneven R-routes R9, R11, R13, R15, R17 en R19 lopen noord-zuid helemaal tot in de Eifel! De even nummers R12, R10, R8, R6 en R4 lopen oost-west. 
  
Fietskaarten
Alle bovengenoemde LF-routes en R-routes zijn ingetekend op de Freizeitkarte nr. 7 (van LVA Nord-Rhein Westfalen) 1:50.000 en ook op Kompasskaart nr. 624 1:50.000 Niederrhein-Nord. 
De Nederlandse en Duitse fietskaarten zijn te bestellen in het linkermenu onder fietskaarten.

Aanbevolen pleisterplaatsen
Grafwegen: Café Merlijn, doordeweeks vaak gesloten.
Kleve: Stadt Cafe Konditorei Wanders aan de Kavarinerstraße
Kranenburg: Bäckerei Konditorei Derks aan de hoofdweg
Xanten: Café Verhuven aan het marktplein
Kevelaer: Café-Konditorei Nederkorn, Hauptstraße 5 (Kapellenplatz) 
Till-Moyland: tegenover Museum Schloß Moyland
Kalkar: Café Konditorei Nederkorn, Markt 11 (Marktplatz) of Kalkarer Mühle, Mühlenstege 8
Goch: Jan an de Fähr, Höst-Vornickerweg 9 (3km ten zuidoosten van het centrum aan de Niers) 
Hoch Elten: Het viersterren Waldhotel met orangerie. 
  
Nuttige adressen
VVV Rijk van Nijmegen: Keizer Karelplein 2, 6511NC Nijmegen, Tel. 0900-1122344, Fax 024-3297879
VVV Arnhem: Willemsplein 8, 6811 KB Arnhem, Tel. 06-32024075, Fax 026-4422644
VVV Venlo: Koninginneplein 2, 5911 KK Venlo, Tel. 077-3543800, Fax 077-3540633
Kreisverwaltung Kleve: Nassauer Allee 15-23 47533 Kleve. Tel.(00 49)2821-85-0 Fax (00 49)2821-85500 
Touristik-Agentur NiederRhein, Grabenstraße 36-38, (bij de Kalkarer Mühle) D-47546 Kalkar. Tel. 00 49 2824-32350 Fax. 00 49 2824-8695

Terug