7. Castelammare - Palermo; 60 km.

Maandagmorgen op weg naar de grote stad. Bij Trappeto vragen we de Fiatgarage om een beetje olie op de ketting, die na de regen en modder erg droog is geworden. Dat levert meteen een leuk gesprek op met de garagist en een vriend, die beiden in Duitsland hebben gewerkt. De vriend heeft zelfs in Duitsland op school gezeten maar is onlangs toch teruggekeerd met zijn nog jonge kinderen. Zijn oudste zoon wil echter in Duitsland gaan studeren. Het gesprek gaat over van alles en ook over de invloed van de Cosa Nostra.

We rijden langs het station van Partinicio naar Borgetto, in het stadje super steil omhoog. Daar kopen we pannini, en laten nu ook de spd~pedalen smeren. Dan weer verder. Het is heerlijk weer. Fris en zonnig. We komen voorbij Borgetto op de N113, Het landschap is een beetje alpine, jura-achtig. We dalen af naar Monreale en zoeken op goed geluk de weg naar de Piazza del Duomo. Gewoon min of meer rechtuit. We parkeren de fietsen midden op het plein, met kabelslot aan het hek. De souvenierstalletjes kijken uit op onze fietsen. ledereen houdt de fietsen wel in de gaten, denken we. Maar er waren er een paar teveel die ons in de gaten hadden... Wij gaan op een bankje lunchen en bekijken de beroemde kloosterkerk met mozaïeken uit de twaalfde eeuw. We gooien muntjes in de lichtautomaat, we volgen een rondleiding, we kijken geïnteresseerd naar het opzetten van de Swarovski Millenium Cross en we zoeken de uitgang naar de kruisgang. Ondertussen buiten: acht grijpgrage supersnelle handjes weten zich op een onbewaakt moment op de fietsen te storten, ritsen , knippen en snijden alles los wat vast zit. Als we foto's maken van de beroemde bronzen deuren uit 1186, zien we buiten de fietsen liggen. Gelukkig weet een van de souvenir-verkopers de fietstassen nog veilig te stellen. Maar er is van alles gestript. Nog een geluk, we rijden naar Palermo in de hoop een fietsenwinkel te vinden om pomp, bidon, helm, gereedschap en reserve binnenbanden aan te vullen. Vlakbij het treinstation, juist vlakbij Albergo Cavour, in de Via Divisi bevinden zich alle fietsenmakers. Albergo Cavour biedt ons twee nachten onderdak (prijspeil E 40). We verkennen Palermo 's avonds. Drukke winkelstraten, rond via Roma, met daarachter oude woonwijken met soms hele mooie markten. Zo stuiten we op het Muse in Convento, waar de gemeente Palermo jonge kunstenaars expositieruimte biedt in een buurtopbouwwerkers-met-creche-omgeving. De kunstenaars maken geëngageerde kunst, visages in textiel en papier doen denken aan Joseph Beuys, en antimaffiaprotest, een grote foto van Toto Riina in de nok van het Convento, waaruit een rood lint naar beneden hangt. Een fotocollage van de foto van een door de maffia vermoord kind.

8. Palermo;

Omdat Palermo veel te bieden heeft, blijven we een dag. We zien de Duomo, het Museo Nazionale, de s. Giovanni d. Eremiti, de prachtige Capella Palatina, de tegenhanger van Monreale. In la Martorana wonen we een bruiloft bij. We sjouwen de hele stad af. We lopen keer op keer over de markten die zich door de smalle straatjes slingeren. Kopen bosaardbeitjes en tellen alle soorten inktvis (7), de zwaardvis, tonijn, zeeaal, schelpdieren, poon, en allerlei andere vissebeesten. We horen voortdurend sirenes en verkeerslawaai, soms valt de stilte over je heen op een binnenplaats. De verkrotting van de oude stad jaagt de mensen naar de nieuwe wijken. Toch is er volop leven. Hier is niets mis mee. En dan te bedenken dat Palermo in de Arabische tijd, rond 1100 een oase van prachtige gebouwen, tuinen en kunst was; de arabieren, meesters in waterbeheer en irrigatiesystemen, en die de dadelpalmen en vooral de citrusvruchten (de appeltjes van oranje) naar Sicilië brachten .....

9. Palermo- Cefalu - Nicosia; 75 km trein, 110 km fiets.

Een korte treinreis is een hele fietsetappe. Door de extra dag in Palermo, willen we even opschieten Op het station in Palermo: Biglietti per la bici? No, andere loket, loket gesloten, weer terug, no, vraag maar aan de Capo. No, solo in de 10:30 treno, niet om 8:30. Jawel zeg ik, kijk maar op het bord, daar staat een fietsje bij getekend. Nou goed dan, zegt de Capo. Maar wie moet dan de biglietti uitschrijven? Uiteindelijk de Capo zelf dan maar, vanuit zijn leren stoel in het capokantoortje. We proppen de fietsen met bagage in het bagagecompartiment, waar ook twee Srilankezen met hun koopwaar zitten. Zonnebrillen, horloges, sieraden, telefooncabines, dat is de business van de immigranten.

In Cefalu kopen we onze pannini bij een alimentari in de hoofdstraat waar op het groene Alimentari bord boven de etalageruit als enige andere vermelding "Kruidenier" staat (?). Acht km voorbij Cefalu draaien we rechtsaf de bergen in. De kaart doet vermoeden dat het een zware rit wordt. We stijgen langzaam 300meter, dalen naar 200 en stijgen naar 425 in Castelbuono (winkels en albergo). We kopen weer sinaasappels en rijden rustig verder, dalen, klimmen en dalen weer en klimmen dan in haarspelden door bossen, tussen koeienbellen en met mooie uitzichten in gelijkmatig percentage naar Geraci, Grieks voor Valk. In de verte zien we S. Mauro liggen op de bergkam op dezelfde hoogte, 1050 meter. Langs Geraci (winkels, albergo); de nieuw gebouwde wijk van betonskeletwoningen, vaak nog niet af, ligt apart van de oude stad met de vervallen burcht. Aan het eind van de weg langs het stadje ligt een bron van fris zuiver bronwater. We gaan het binnenland in. Glooiend land, een hoogvlakte, groen golvende graanvelden. Gangi blijkt groter dan je op grond van de kaart zou denken. Het ligt als een bijenzwerm tegen de heuveltop. Voorbij Gangi kijk ik om, het is verdwenen, er ligt alleen een rots!

We komen in het dal van de Sperlinga. Als we het stadje met dezelfde naam naderen, kunnen we linksaf slaan via een binnenweg naar Nicosia. We dalen 150 meter, zien het viaduct van de grote weg liggen, gaan er onder door en klimmen weer 150 meter naar het stadje. Men verwijst ons naar het enig overgebleven hotel, Albergo Pineta, bij het Hospital, (prijspeil E 55). Het stadje is een typisch Siciliaans binnenlandstadje. De winkelstraat is voor iedereen, man of vrouw, jeugd op scooters, lachende meiden. Het plein in het centrum is weer een echte mannenaangelegenheid. Drie kappers, twee café's, het syndicaat van de operaia catolica, het communistenlokaal van de vakbond en de sociëteit van de neofascistische MSI. Alle stromingen hebben hun zetel hier met elk een verenigingsgebouw, bomvol vooral oude mannen. Het zindert van vervlogen polarisatie, waardoor de Italiaanse en zeker de Siciliaanse maatschappij decennia lang beheerst werd. En nu? Zal het de populistische mediamagnaat Berlusconi lukken rechts en ultrarechts te bundelen om de macht te grijpen? En zal dat nieuwe ruimte geven aan de cosa nostra? lk ga naar de kapper, die mij scheert en minutieus knipt.

10. Nicosia - Randazzo; 82 km

In de verte ligt de Etna weer! Aan de noordzijde een verse laag fijne poedersuiker, die kennelijk een paar dagen geleden is gevallen, toen wij in de regen reden. Het beeld van de machtige etterende puist, de wrat, de pukkel, de smidse, vuurspuwer, waar niet mee te spotten valt, dat beeld beheerst en overheerst half Sicilië. Langzaam aan naderen we in de loop van de dag de brede basis van de berg. Voorbij het weer merkwaardige stadje Troina, is het uitzicht het mooist. Hier zitten we zelf op 1120m. Dan zakken we geleidelijk aan door het steeds maar glooiende land naar de rivier de Troina. Vandaar een paar keer wat op en af en dan weer 300m omhoog naar Cesaro, het dak van onze tocht, 1150m. Het maakt niet zoveel uit, welke weg je neemt. Het wordt zelden zwaar, Vanaf Cesaro loopt de weg naar de noordkust naar S. Fratello over de hoogste doorgaande pasweg, 1524m. Hoewel, misschien is de pas tussen Mt. Carbonara en Mt. Mufara in de Madonie nog iets hoger. Op de Etna zelf kom je zeker hoger op een verharde weg. Maar dat is weer geen pasweg, maar gewoon een berg.

We rusten uit op een muurtje; plotseling geritsel tussen ons in. Een smaragdsalamander, 40cm lang gifgroen met een blauwe bek, dus een mannetje. Hij schrikt zich rot, twee van die bonken op zijn muurtje! En schiet vlug weg. Veel wild hebben we niet gezien. Italië staat er bekend om dat het is leeggejaagd. Veel vogels zijn aan het lijmhout geëindigd. Roofvogels zijn afgeschoten. Grof wild is weg. Bij Salemi zie ik langs de weg een lange stekel in zwart-wit (net mikado!) van een stekelvarken. Of is die allang uitgestorven en was het een breinaald?

We naderen Randazzo, we zetten er in de iets aflopende weg even ouderwets de vaart in en stormen het stadje binnen. Even voorbij het plein, aan de doorgaande weg ligt hotel Scrivano (prijspeil E 75). Later zien we in het stadje in de via Lancei, bij het palazzo Lancei, een aanwijzing dat op no. 11 kamers worden verhuurd, voor een maand, een week, maar ook voor een enkele overnachting. Het palazzo Lancei, is een authentiek origineel middeleeuws palazzo, maar wel aan een restauratiebeurt toe. Randazzo heeft veel palazzi. Het werd in de middeleeuwen, maar later ook, als zomerverblijfplaats gebruikt voor allerlei rijkaards. Het stadje had vanaf de byzantijnse tijd eeuwenlang drie wijken, waar zelfs tot 1900 drie verschillende talen werden gesproken, Grieks, Latijn en Lombardisch! Op 13 augustus 1943 werd Sicilië bevrijd door de geallieerden in de slag bij Randazzo. De Amerikanen hebben daarna in ieder stadje van Sicilië met opzet een maffia-baas met tijdelijk overheidsgezag belast. Misschien had men al wat contacten in New York. Want het communisme was hier, net als in Griekenland, Italië en de Balkan, sterk in opkomst. Zo hoopte men "de regie" in handen te houden. Of het werkelijk zo gelopen is als men dacht, is de vraag... In de trattoria van la mamma eten we eerst een snack bij het bier, een gepanneerde etna, van rijst met tomaat en stoofvlees. Dan verleidt mamma ons tot avondeten "tsjikkie, tsjikkie", heet de kip hier. De rekening is bovenmatig voor het simpele maaltje. Maar met een beetje onderhandelen, komen we er wel uit.

11. Randazzo - Catania; 65km.

Het is fris vandaag, maar de zon schijnt fel. We rijden langs de onderkant van de Etna naar Bronte. We volgen het spoorlijntje van de Circo-etnea, een smalspoor met dieselmateriaal uit de jaren dertig. In dubio zien we af van de rit naar Taormina, of via de weg over de kam vanaf Fondacelli, op 1200 m hoogte naar het puntje van het eiland bij Messina met 60 km lang meesterlijk uitzicht naar twee kanten. Volgende keer zeker doen! Bij Adrano, zien we er van af om links af te slaan en een stukje Etna mee te pikken. Het woeste, stenige lava-land is niet direct aantrekkelijk. Maar hebben we geen ongelijk? De wandelaars lopen een hele week door dit gebied over de flanken van de Etna!

De wegen worden allengs drukker. We proberen hoogte te houden om niet te snel in het dal bij Paterno, tussen het verkeer en de industrie te komen dat in de vlakte van Catania ligt. We passeren Belpasso, in het echt even rechthoekig als op de kaart, maar alleen met steile wegen er tussen in. Op goed geluk, weten we de weg naar S. Pietro te vinden, van waar we afdalen naar Catania. Het blijft oppassen, elke dag, elk uur weer! Opeens ligt er op een gladde asfaltweg die wel 15% naar beneden loopt, dwars over de weg een regenwaterrooster met spijlen in lengte richting. Net breed genoeg om smalle fietsbanden in te zien verdwijnen. Met een reuze sprong weet ik erger te voorkomen. De stad. Drukte. Toeteren, met de fiets volgen we de busbaan, schiet lekker op, in richting centrum. Flaneren, Inderdaad een enkel terrasje. Zo vinden we het eenvoudige pension "hotel" Triest (prijspeil E 30) in een straatje tussen de Duomo en het theater aan het piazza Bellini, midden in het uitgaanscentrum, met restaurantjes disco theater, een boekencafe en galeries. De volgende dag slenteren we de hele stad drie keer door. Alles gezien. In het palazzo Ursino is toevallig een tentoonstelling van werk van Andy Warhol uit Italiaans bezit, een rij Marilyn Monroe, een rij Campbell's soup, Jackie Kennedy met in negatief de lijnen van John F. , Che Guevara, een zelfportret van Andy Warhol in de kleren en met de gezichtsuitdrukking en voor een foto van onze Kleefse streekgenoot Josef Beuys, die we ook al in Palermo memoreerden etc.

De lekkerste ijsjes eten (citroen, mandarijn, chocola, mmmm), weer verder sjouwen, tot we ons klaar maken voor het laatste fietsritje naar het vliegveld. Het is maar 3 km. We zijn er zo. Banden leeg, trappers er af, wachten maar tot het vertrek. En zo komen we weer heelhuids op Amsterdam Airport aan.